ایمان هرگز از حیات ایرانی حذف نشده است/ قدسی‌زدایی مدرنیته
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی گفت: مطالعات ایران باستان و عصر ایران اسلامی این نکته را برجسته می‌سازد که هیچگاه مقوله ایمان از حوزه حیات اجتماعی و حیات معنوی انسان‌های این سرزمین حذف نشده است.
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدتقی سبحانی، در بخش نخست همایش ملی «ایمان و چالشهای عصر جدید» که امروز 26 خرداد در سالن جلسات دانشگاه معارف اسلامی برگزار شد، با ابراز امیدواری بر این که همایش سرآغازی بر شکل‌گیری و تقویت مطالعات آکادمیک ایمان در ایران باشد تا زمینه مطالعات بعدی و گستره بحث‌های مرتبط با ایمان را در افق جامعه علمی ما تامین و تدوین کند، گفت: از همان آغاز صورت برگزاری همایش «ایمان و چالشهای عصر جدید» با همایش‌های همسو متفاوت بوده است.
رئیس شورای سیاستگذاری این همایش ملی، اظهار کرد: ایمان از مباحثی است که نمی‌توان در قالب صورت‌بندی‌های رایج همایشی بدان پرداخت؛ لذا در حوزه و دانشگاه سلسله گفت‌وگوها، نشست‌ها، مصاحبه‌ها و جریان اندیشه‌ورزی ناظر به مطالعات ایمان پیگیری شد و موضوع ایمان به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین مباحث میان‌رشته‌ای در مطالعات موردتوجه قرار گرفت.
وی، ایمان را مهم‌ترین محور حیات دینی در ادیان الهی دانست و با بیان این که تمام ادیان در نقطه آغاز خیزش ایمان و ایمان‌ورزی قرار می‌گیرند، اظهار کرد: ایمان انسان را به ترسیم و تنظیم تکیه‌گاه معنوی، روحی و اعتقادی دعوت می‌کند.
استاد حوزه علمیه، با اشاره به این که مطالعات تاریخی نشان می‌دهد که ایمان بزرگ‌ترین سرمایه تاریخی ایران‌زمین است، افزود: مطالعات ایران باستان و عصر ایران اسلامی این نکته را برجسته می‌سازد که هیچگاه مقوله ایمان از حوزه حیات اجتماعی و حیات معنوی انسان‌های این سرزمین قطع نشده است و اگر قرار باشد جغرافیای ایمان را ترسیم نماییم، بی‌تردید، نقطه سبز و پررنگ ایمان در ایران در نقطه اوج قرار خواهد گرفت.
قدسی‌زدایی مدرنیته
وی ضمن ارائه دیدگاه‌های قرآنی در موضوع ایمان با بیان این که جنود جهل و شیطان و نیز عوامل بیرونی تهدید ایمان، از مهم‌ترین ابتلائات بزرگ بشریت است، یادآوری کرد: مجموعه مطالعات نشان‌دهنده این است که با سه عامل مهم تهدیدزا در حوزه ایمان از جمله «عناصر و مؤلفه‌های زیست مدرن و تفکر مدرنیته»، «مکاتب فکری و اندیشه‌ای در دنیای جدید» و «تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی» مواجه هستیم.
مدیر بنیاد فرهنگی امامت با بیان این که مدرنیته از آغاز با قدسی‌زدایی و عرفی کردن حیات و توجه بشر به‌سوی دنیا و غفلت از دنیای دیگر سوق پیدا کرده است، اظهار کرد: مدرنیته فرهنگ، تمدن و سبک زندگی و زیست جدید انسانی را پیشنهاد نموده که هراندازه جلوتر می‌رویم، عناصر تهدیدزا در آن بیشتر می‌شود.
وی ضمن اشاره بر این نکته که امروز کسی تردید ندارد که دنیای مدرن، برخاسته از تفکر اروپایی باایمان دینی نقطه تماسی را پیدا کرده است، اظهار کرد: برخی بر این باورند که تمام اندیشه‌ها و رویکردهای بشر تا قبل از قرون ۱۵ و ۱۶ میلادی سویه ایمانی داشته و مقوله‌های ایمان‌ستیز و ضد ایمانی در آنها دیده نمی‌شود.
استاد حوزه علمیه قم، ورود مکاتب از مکتب‌های فلسفی به حوزه‌های علوم‌انسانی و سپس دانش‌های تجربی را موردتوجه قرارداد و گفت: حرکت ایمان‌زدایی و باز تفسیر ایمان در سایه مکاتب و رویکردهای فلسفی علم مدرن، حوزه‌ای را برای خود ایجاد کرده است که سرآمد آن به نام الحاد علمی مدرن یاد می‌شود که صورت‌بندی‌های آن در زیست‌شناسی، کیهان‌شناسی و فیزیک بنیادین و حوزه علوم‌شناختی رویه‌های روشن‌تری پیدا کرده است.
وی به تحولات سیاسی و اجتماعی و بسترسازی این عرصه‌ها، در حوزه ایمان اشاره کرد و افزود: سیاست و اجتماع در طول سه قرن گذشته بازی پاندوری را با ایمان ایفا کرده است؛ از سویی زمانی که سیاست، اقتصاد و اجتماع سکولار می‌شود، با ایمان و ایمان‌ورزی سر ستیز پیدا کرده، شکل دیگری از ستیز و گریز از ایمان را شکل می‌دهد.
رئیس شورای سیاستگذاری این همایش ملی، با تاکید براین که در فرایند برگزاری ۴۰ پیش‌نشست تخصصی همایش ملی «ایمان و چالشهای عصر جدید» نکات ارزشمندی احصا شده است، بیان کرد: بحث ماهیت ایمان از مقوله‌های مهمی است که مورد توجه قرار گرفته است.
وی با اشاره به این که درگذشته از ایمان صورت‌بندی ساده و آسانی داشتیم، اظهار کرد: کلام، فلسفه و مطالعات ایمانی ما حاکی از این است که ایمان مقوله‌ای روان‌شناختی و معرفت‌شناختی است که در عین برقراری ارتباط با عقلانیت و معرفت، همچنان ابعاد پیچیده آن ناشناخته مانده است.
تفاسیر جدید از ایمان
رئیس انجمن کلام اسلامی حوزه‌های علمیه، افزود: این مطالعات ما را به سمت تعاریف و تفاسیر جدید از ایمان و نیز بازنگری و تحقیق جدید در این عرصه رهنمون می‌سازد؛ تحقیقات نشان می‌دهد که شکاکیت و لزوماً برداشت‌های غیرقاطعانه و غیرغرض‌ورزانه باایمان سر ستیز ندارد.
وی بررسی رابطه میان ایمان با دانش‌های مختلف را مهم ارزیابی کرد و اذعان داشت: در ارائه مقالات این همایش، رابطه میان ایمان بااخلاق، عرصه سیاست و علوم اجتماعی موردتوجه قرار گرفته، به‌عنوان مجموعه میان‌رشته‌ای موردتوجه قرار می‌گیرد.
سبحانی، حوزه مطالعات کاربردی ایمان را از دیگر مباحث ارائه شده در این همایش توصیف کرد و افزود: در دنیای مسیحیت و غرب، ۸۰ سال است که بحث مطالعات عینی و کاربردی ایمان به‌صورت جدی و با ریز ابعاد مختلف ایمانی بررسی می‌شود.
وی، بحث چه باید کرد و تجویزهای حوزه ایمان را موردتوجه قرار داد و گفت: با انجام مطالعات جدید می‌توان نوع مواجهه دین‌باوران و رهبران دینی نهاد دین را با عرصه ایمان‌ورزی تعریف کرد. بحث موعظه و تبلیغ و تذکر تنها نقطه آغاز مواجهه باایمان است و ایمان پیچیده در دنیای مدرن، نیازمند مراقب‌ها، محافظت‌ها، تحلیل‌ها و تیمارهای پیچیده و دقیقی است.
مرکز پژوهشی مطالعات ایمان ایجاد شود
رئیس شورای سیاستگذاری این همایش ملی، در پایان سخنان خود با تأکید بر این که حوزه و دانشگاه باید مرکز مستقل پژوهشی را برای مطالعات ایمان گشوده، از ظرفیت محققان و متخصصان رشته‌های گوناگون بهره‌مند شوند، اظهار کرد: ما دچار تأخیر علمی و فرهنگی در حوزه مطالعات ایمان هستیم؛ انجمن کلام اسلامی و دانشگاه فارابی تهران آمادگی دارد تا با مساعدت مجموعه اندیشه‌وران کشور این مجموعه را تقویت کرده، این مطالعات را کاربردی و عملی و ناظر به نیازهای نسل جوان دنبال کند؛ قطعاً این رویه نتایج و آورده‌های ارزشمندی را در حوزه صیانت از ایمان به دنبال خواهد داشت.
انتهای پیام
